Vorige week werd tijdens de spannende verkiezingsnacht Donald J. Trump verkozen tot opvolger van Barack Obama als president van de Verenigde Staten. Tegen de verwachtingen in wist Trump een aantal belangrijke swing states te winnen en op deze manier Hilary Clinton het nakijken te geven.

Evangelicals
Een belangrijke factor in de overwinning van Trump was de steun van de evangelicals – niet te verwarren met wat we in Nederland onder evangelische christenen verstaan. Tot de evangelicals in de Verenigde Staten, die vooral in het zuiden en zuid-oosten van het land wonen, behoren voornamelijk witte conservatieve protestanten. In totaal beslaan zij ongeveer 20-30 procent van het electoraat, waarvan 81% op de republikeinse kandidaat heeft gestemd.

Verlangend naar een rechtschapen christelijke president, steunden de evangelicals aanvankelijk Ted Cruz als republikeinse kandidaat voor het presidentschap. Het liep echter anders, en Donald Trump kwam op het stembiljet als vertegenwoordiger van de GOP. Een man die, gezien zijn levensloop en zakelijke ondernemingen, op het eerste gezicht niet direct op de steun van de evangelicals kan rekenen. Toch bleek dat uit deze electorale groep vier van de vijf stemgerechtigden op Trump heeft gestemd. Wat is hier aan de hand?

Evangelicals & politieke invloed
Twee met elkaar samenhangende elementen kunnen de zaak verhelderen. In de eerste plaats de verbondenheid van evangelicals met de republikeinse partij. Sinds de jaren ’70 kleuren de staten in het zuid- en zuidoosten van de VS rood en is er sprake van een sterke verbondenheid tussen de evangelicals en de republikeinse partij. De conservatieve christenen vinden meer van hun idealen terug in het republikeinse denken en zien in het liberalisme een groot kwaad, omdat het een bedreiging vormt van de traditionele christelijke normen en waarden.

Dit brengt ons bij het tweede punt. De voornaamste hoop bij de evangelicals is dat Trump de vrijgekomen plaats in het hooggerechtshof op gaat vullen met een conservatieve rechter. Rechters worden in de VS voor het leven wordt benoemd. Pogingen van Obama om de rechter van zijn keuze te benoemen is door de republikeinen steeds tegengehouden. Nu de republikeinen de president leveren, een meerderheid hebben in het congres en over de meeste senaatzetels beschikken, hopen de evangelicals op de benoeming van een conservatieve rechter, zodat ook in het hooggerechtshof de republikeinen een meerderheid hebben. Met deze meerderheid hopen de evangelicals meer van hun normen en waarden terug te zien in de landelijke wetgeving. De belangrijkste speerpunten? Abortus en het homohuwelijk.

De evangelicals hebben de hoop dat een conservatieve rechter bepaalde gerechtelijke uitspraken ongedaan kan maken. Abortus is hierin het heetste hangijzer. Daarnaast is Hilary Clinton voor veel evangelicals de belichaming van een liberale agenda waar ze het pertinent mee oneens zijn. Denk hierbij aan het homohuwelijk, LHBT-rechten en de veranderende (traditionele) positie van de vrouw. Er bestaat een angst om steeds meer te gaan lijken op een liberaal land als Nederland, waar de kerk haar invloed op het publieke domein steeds meer kwijt is geraakt en traditionele christelijke waarden meer en meer onder druk zijn komen te staan.

Te strak verbonden?
We kunnen hier een aantal vragen bij stellen. In de eerste plaats: is het terecht dat christenen, als volgelingen van Jezus, zich zo nauw verbonden weten met één politieke partij? Ten tweede, wat te denken van alle beledigende, racistische, seksistische en stigmatiserende uitspraken van Trump? Rechtvaardigt het belang van de strijd tegen abortus en andere traditionele waarden het buiten beschouwing laten van andere voorstellen van Trump die wellicht nog zwaarder (zouden moeten) wegen dan de hoop op een conservatieve rechter die dit besluit terug gaat draaien? En ten derde: is de angst voor liberalisering en marginalisering een gerechtvaardigde verantwoording om op Trump te stemmen, een man die zo’n beetje half Amerika heeft beledigt en allerlei bevolkingsgroepen heeft buitengesloten?

Deze grote vragen lenen zich niet voor korte en bondige antwoorden. Het zijn wel vragen waarvan ik denk dat christenen, ook in Nederland, over na zouden moeten denken. De omvattende vraag, die de drie bovenstaande vragen min of meer samenvat, is: kunnen christenen zich vereenzelvigen met dit soort conservatieve politiek?

Progressieve impact
Ik denk van niet. Het gaat mijns inziens te ver om te zeggen dat christenen per definitie een progressief beleid voor zouden moeten staan. Maar op een aantal punten zijn progressieve christenen de grootste revolutionairen in de geschiedenis geweest. En dan heb ik het niet alleen over Jezus – Hij was geen christen, maar Christus zelf. Maar ik denk hier wel aan Paulus, die met zijn gelijkheidsdenken een revolutionair idee de wereld in bracht. Denk aan Nelson Mandela en aartsbisschop Desmond Tutu en de invloed van het christelijke geloof en denken op de afschaffing van de apartheid. Denk aan de droom van dominee Martin Luther King.

Kunnen christenen dan niet tegen abortus zijn? Zeker wel. Zijn christenen per definitie pro-life? Ja, dat ook. Maar is het terecht dat dit standpunt zo zwaar weegt dat allerlei andere wereldproblematiek (bijvoorbeeld de vluchtelingenproblematiek en het klimaat) buiten beschouwing blijft bij politieke overwegingen?

Djarno Wiegman, lid PerspectieF en student (MA) Kerk en Samenleving aan de Theologische Universiteit Kampen.