Het zijn bijzondere tijden,
Bijzonder om in deze tijd in de raad te mogen zitten – het doet er toe – meer  dan ooit
Bijzonder om verantwoording af te leggen over de keuzes die we maken en de besluiten die we nemen.

Bijzonder dat we – na jaren van voorbereiding en bouw – in het meest duurzame gemeentehuis van Nederland vergaderen.

Een bijzondere tijd ook als we kijken naar de economische en maatschappelijke ontwikkelingen.

Het aantreden van het tweede kabinet Rutte drukt ons met de neus op de feiten  -  er wordt opnieuw bezuinigd  en er zullen nog meer bezuinigingsrondes volgen. Bezuinigingen die onze gemeente niet voorbij gaan. Inwoners van onze gemeente ervaren spanning over geld en werk. Het is niet meer “ meer met minder” maar “ minder met minder”.

In de zomer is de voorliggende begroting opgesteld met de kennis van  dat moment. Wie had kunnen voorzien dat de uitgangspunten na 3 maanden op onderdelen achterhaald zijn. Wie had – gehoord de verkiezingsretoriek – kunnen vermoeden dat er na 12 september gemorreld gaat worden aan de aftrek hypotheekrente. Wie had voorzien dat er genivelleerd gaat worden, dat de WW-regeling wordt versoberd, ouders meer kosten moeten maken om hun kinderen naar school te laten gaan. Dat de uitkering uit het gemeentefonds gekort wordt met 300.000 euro en de rentebaten met circa 250.000 euro verminderen.

Begroten is vooruit kijken, in de toekomst kijken naar inkomsten, plannen en uitgaven. In de voorbije jaren werden begrotingswijzigingen ingegeven door uitgaven die in de begroting niet te voorzien waren. In de komende jaren zullen begrotingswijzigingen veroorzaakt worden door verminderde inkomsten vanuit het rijk en zullen eerder gemaakte keuzes in heroverweging genomen moeten worden.

Vanuit dit besef heeft de fractie van de ChristenUnie de stukken die vandaag voorliggen  op hoofdlijnen bekeken vanuit een drietal invalshoeken:
-         De economische
-         De financiële en
-         De menselijke component

Wat is het effect van onze besluiten op economisch terrein – stimuleren we -  voor zover het in onze invloedsfeer ligt -  de economie en de werkgelegenheid in onze regio? Zijn we verantwoord financieel bezig met het oog op mogelijke tegenvallers en benodigde investeringen ook in de toekomst? En wat is het effect van onze besluiten voor onze burgers? 

Van het dienstenbedrijf wordt een  topprestatie gevraagd. Het begeleiden van mensen naar werk, of van werk naar werk – vraagt alle aandacht. De inzet van het dienstenbedrijf in het vinden van een baan voor een werkzoekende, draagt er toe bij dat  het persoonlijk welbevinden van die persoon en allen die om hem heen staan wordt verhoogd. Gelijktijdig wordt het bedrag dat aan uitkeringen moet worden uitgekeerd, verlaagd..

In het Collegeprogramma “ Meer met Minder” hebben we bijna raadsbreed onze ambities verwoord. We zijn 2 ½ jaar verder en leven in een andere tijd waarin ambities moeten worden bijgesteld..

Maar ambitieloos worden we niet.  We hopen dat eens de N34 wordt opgewaardeerd. De raad sprak de wens uit  om de spoorverbindingen te optimaliseren en de situatie rond het station te verbeteren.  Ambities waar ook na 2014 geld voor beschikbaar moet zijn. Kortom er moet ook na onze raadsperiode geld zijn om plannen die ten goede komen aan onze inwoners en aan de economie ten uitvoer te brengen.

Bestuursrapportage

Over de bestuursrapportage maken we een drietal opmerkingen:

1. Evenals vorig jaar bevreemdt het ons dat de catering in het LOC met 54.000 euro wordt overschreden. De fractie van de ChristenUnie vindt deze overschrijding buiten proportioneel en verwacht dat deze in 2013 teniet zal worden gedaan. De wethouder heeft aangegeven dat hij bij de bestuursrapportage in juni hierop terug zal komen. Omdat deze toezegging in juni 2012 is gedaan en we  het niet verantwoord vinden om tot juni te wachten verzoeken we  de wethouder ons in februari 2013 hierover te informeren.

2. Een tweede punt is de bezetting van het LOC. Als gemeente hebben we  behoorlijk geïnvesteerd in dit gebouw. Door omstandigheden blijft de huuropbrengst achter bij de verwachtingen. De toezegging is gedaan om begin december de raad te informeren over de voortgang nieuwe huurders te vinden. De fractie van de ChristenUnie gaat er vanuit dat deze toezegging wordt nagekomen en dat het stuk wordt behandeld in de oriënterende ronde van 4 december .

3. Omdat de schoonmaakkosten van het gebouw De Matrix nog moeten worden doorberekend aan de gebruikers gaan we er vanuit dat het geprognosticeerde tekort van 445.000 afneemt met 34.000 euro en vooralsnog uitkomt op 411.000 euro. Onze vraag aan het College of deze aanname correct is.

Over de begroting 2013 ligt de schaduw van de crisesupdate van het grondbedrijf.
Eerst een aantal opmerkingen over de begroting.

Investeringsbudget

We spraken in 2010 -  met de kennis van toen -  af dat er in 2014 5 miljoen beschikbaar is voor nieuwe investeringen. De omstandigheden zijn gewijzigd en het ziet er naar uit dat we dit streven - in onze raadsperiode - niet halen. Toch willen we alles op alles zetten en er voor zorgen dat ook in de raadsperiode 2014-2018 geïnvesteerd kan worden. Mogelijk  niet voor de volle 5 miljoen maar wel voor een aanzienlijk bedrag. We volgen het college in hun opdracht  voor de nieuwe raadsperiode een investeringsbudget beschikbaar te hebben, maar wel met de volgende kanttekeningen.

Deze raad kan besluiten om in de meerjarenbegroting een structurele eigen bijdrage aan het investeringsbudget toe te voegen van 140.000 euro per jaar. Waar deze raad geen zeggenschap over heeft zijn de begrotingsjaren 2015-2019.  Het is aan de nieuwe raad om een besluit te nemen deze structurele bijdrage aan het investeringsbudget al dan niet te continueren. Mocht de nieuwe raad besluiten dat niet te doen  dan zal er minder dan de 5 miljoen beschikbaar zijn. 

De fractie van de ChristenUnie vraagt het College met klem  zich uit te spreken over het volgende:
Alle incidentele en structurele meevallers, waaronder ook begrotingsoverschotten  in de begrotingsjaren 2013 en 2014 worden tot een maximum van 1,4 miljoen euro toegevoegd aan het investeringsbudget waardoor de structurele last verlaagd en de periode ingekort kan worden. We wachten de reactie van het college af.

Vluchtelingenwerk

Het College stelt voor de bezuiniging op vluchtelingenwerk voor 2013 ongewijzigd door te  zetten. 

De fractie van de ChristenUnie, gesteund door Groen Links, PvdA en het CDA heeft een aantal overwegingen om hier enigszins van af te wijken en wel om de volgende redenen:

VluchtelingenWerk Overijssel  heeft zich ingespannen de afgesproken bezuinigingen over 2012 te effectueren; Dit is ze gelukt door te bezuinigen op de bedrijfsvoering.

In 2013 moet opnieuw een forse stap gezet worden  - we zijn van mening dat de stichting hiervoor meer tijd nodig heeft dan is voorzien.

Wij achten het mogelijk dat er efficiencyvoordelen te behalen zijn uit samenwerking met meerdere partijen zoals de Stuw en wellicht de gemeente Ommen;  het aangaan van deze samenwerkingsverbanden kost tijd en energie.

In een motie die we de raad voorleggen dragen we het College op 

• VluchtelingenWerk  in 2013 een half jaar langer de tijd te geven om nieuwe bezuinigingen te effectueren;
• Daarvoor het te bezuinigen bedrag van  €30.000 te halveren tot € 15.000 in 2013 ;
• De andere € 15.000 door te schuiven naar 2014;
• Deze maatregel te bekostigen uit het begrotingsoverschot 2013;
• De totale bezuiniging op VluchtelingenWerk in 2014, zoals eerder afgesproken (motie ChristenUnie 14-06-2011), naar bevind van zaken te heroverwegen.

De stichting gaat er van uit dat het haar taak is cliënten te begeleiden naar werk. We vragen ons af of dit geen taak bij uitstek is  van ons dienstenbedrijf  Wel zien we een taak voor  Vluchtelingenwerk de  opgebouwde expertise in zetten bij de begeleiding van de cliënten.

Stichting 2015

De fractie van de ChristenUnie is blij en enigszins trots op het feit dat we ook in tijden van economische krimp oog houden voor de verre naaste. We hebben met elkaar afgesproken om tot het boekjaar 2015 100.000 euro beschikbaar te stellen voor de stichting 2015. De stichting wendt het geld aan om de opbrengsten van acties van scholen en organisaties -  na een intensieve beoordeling -  te verdubbelen.

Tijdens de bespreking van de begroting in de oriënterende ronde van 6 november zijn niet minder dan 14 toezeggingen door het College gedaan. We verwachten dat deze en nog open staande toezeggingen worden nagekomen en zullen  scherp volgen of deze worden uitgevoerd.

Update grondbedrijf

We willen niet verhullen dat onze fractie zwaar gewikt en gewogen heeft in de afweging  scenario 1 dan wel 2.
Ik kom daar straks op terug, maar eerst een aantal algemene opmerkingen.

Hoe is het mogelijk dat het college ons in juni 2012 een beeld schetst waarbij niet alle lichten op rood gaan en een paar maanden later met een update komt die ons tot een forse ingreep dwingt. Het kan toch niet zo zijn dat de situatie tussen juni en september significant is veranderd. Heeft het college het niet voorzien, zijn we in juni volledig en goed geïnformeerd  of overheerste het optimisme?

De fractie van de ChristenUnie heeft bij herhaling aangegeven het gevoel te hebben dat er een te optimistisch beeld wordt geschetst. In de politiek mag  het niet gaan over pessimisme of optimisme, maar moet realisme de boventoon voeren. De aannames zijn ook nu weer aan de hoge kant. We verzoeken het College bij de nadere uitwerking van scenario 2 een variant door te rekenen die uitgaat van een prognose die 25 % lager uitvalt. Bij de behandeling in de raad van de nadere uitwerking -  houden we ons het recht voor de prognosegetallen naar beneden bij te stellen.

We verwachten bij de eerste ne tweede bestuursrapportage een uitgebreide update  en zullen de ontwikkelingen nauwgezet en kritisch volgen en beoordelen of de geprognosticeerde getallen realistisch zijn.

Op een vraag van de fractie of bij een teruglopende omzet van het grondbedrijf het personeelsbestand niet kan en moet worden aangepast, was het antwoord van de wethouder dat juist in een krimpende markt er meer werk verzet moet worden om gronden aan de man te brengen. Tot onze verbazing lezen we in de begroting op blz. 6:
De bijstelling van de programmering leidt tot een lagere dekking van de kosten uren eigen organisatie. We begroten dit nadeel op de rond de 600.000 euro.
Einde citaat.

Dit betekent dat er circa 8 mensen  te veel werkzaam zijn in het grondbedrijf en aanverwante afdelingen  en er op korte termijn 8 FTE weg bezuinigd moet worden. Als we dit naast de boventalligheid zetten die ontstaan is door de ambtelijke samenwerking tussen Ommen en Hardenberg staat ons College voor de opdracht het personeelsbestand op korte termijn op peil te brengen.

We verzoeken het college de raad bij de eerste bestuursrapportage in 2013 uitgebreid te informeren over de stappen die zijn en worden gezet om aan de boventalligheid in het grondbedrijf en aanverwante afdelingen  terug te brengen.

Ik zei het al: De fractie stond voor een moeilijke afweging.

Door het voeren van een actieve grondpolitiek hebben we als gemeente veel mooie zaken kunnen realiseren waarvan we de vruchten plukken. Ook wij waren voor het voeren van actieve grondpolitiek. Nu die actieve grondpolitiek geen winst meer oplevert is de vraag of we het verlies nu direct moeten nemen of kunnen spreiden over dertig jaar. Betalen we de rekening nu of later, is de afweging. In eerste instantie waren de meningen verdeeld: kiezen voor de korte klap in scenario 1 of activeren in scenario 2. We hebben geprobeerd de directe gevolgen en de impact voor onze burgers bij beide scenario’s in beeld te brengen en zijn tot de conclusie gekomen dat met name de kwetsbare groepen bij scenario 1 op de korte termijn meer pijn voelen dan bij scenario 2. Bij de keuze voor scenario 1 moeten we een aantal ingrijpende beslissingen nemen die- bovenop de maatregelen die de rijksoverheid neemt – de kwetsbare groepen zullen raken.

Het is vinger aan de pols en de broekriem een gaatje aantrekken. Laten we met elkaar voor waken  dat er na de keuze voor scenario 2 een gevoel ontstaat van “ we kunnen weer van alles doen” . niets is minder waar. De kosten van scenario 2 aan rente en afschrijving zijn aanzienlijk en we zullen de komende jaren een sober beleid en uitgavepatroon voorstaan.

Met de fractie van de VVD zijn we van mening dat:
Positieve resultaten van het Grondbedrijf moeten worden toegevoegd aan de voorziening ter dekking van de structurele kapitaalslasten.

Alles afwegende hebben we, ondanks de kritiek die we hebben en die we ook hier niet wegpoetsen, besloten het college te volgen in scenario 2.

Het zijn bijzondere tijden.

In een viertal sessies hebben we vooruitgekeken naar de toekomst en is stof aangedragen voor het formuleren van een toekomstvisie.
Uit de nieuw op te stellen toekomstvisie zal moeten blijken of het inzicht is gerijpt dat we in een bijzonder tijd leven die om andere keuzes vraagt dan het verleden.

Het zijn boeiende tijden. Een tijd die van college en raad verhoogde paraatheid vraagt. Stuurmanskunst en realisme zullen de kernwoorden zijn.