Meteen na de troonrede ontstond op internet en in de media discussie over het begrip participatiesamenleving. Er werd bijvoorbeeld beweerd dat het begrip eigenlijk betekent: zoek het zelf maar uit. Ook werd geopperd dat het een verhullende term is "voor verschraling van de voorzieningen en herintroductie van de klassenmaatschappij”. Een samenleving waarin je voor een fatsoenlijke oude dag afhankelijk bent van centen of familie, die dan ‘participanten’ moeten gaan heten.

Een participatiesamenleving of doe-democratie is een samenleving waarin iedereen die dat kan verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar eigen leven en omgeving, waarbij de overheid geen of slechts een faciliterende rol speelt.

 Socioloog Evelien Tonkens vroeg zich onlangs in haar Socrateslezing af: “Waar komt de drang tot het terugdringen van overheidsbemoeienis eigenlijk vandaan?”

Overheden zijn in dit beleid al snel de boosdoeners, burgers zijn de weldoeners. Formele instituties worden gewantrouwd, informele initiatieven worden omarmd. Het klinkt misschien mooi, maar volgens Tonkens blijkt in de praktijk dat werkelijk vernieuwende 'participatie' enkel kan ontstaan als (semi)overheden en burgerinitiatieven samenwerken. Formele instituties blijven in haar ogen cruciaal.

De indruk wordt gewekt dat de overheid tegenover de samenleving is komen te staan

Participeren is meedoen, ergens aan deelnemen. Je doet mee als je dat kunt, maar o-wee als je het niet kunt en wie vormt dan nog een vangnet.

De fractie van de ChristenUnie ziet in het begrip participatie maatschappij een opkomende ik-gerichtheid. Als ik het door mijn meedoen met de samenleving maar goed heb.

De ChristenUnie kijkt naar de organisatie van de solidariteit. Daarom hebben we het initiatief genomen om met de kerken en het diaconaal platform vorm en inrichting te geven aan het vrijwilligersnetwerk rond het AZC. Maar we vragen ook aandacht voor de organisatie van de solidariteit dicht bij huis. Solidariteit gaat over de manier waarop we de lotsverbondenheid in de samenleving zien en hoe we de zorg voor elkaar vorm geven. We zien daar wel degelijk ook een rol van de overheid.

Wij leggen onze kaarten maar op tafel. We zijn ervan overtuigd dat de traditie waarin wij staan ons ook vandaag inspireert tot een alternatieve route tussen twee uitersten: van een alomtegenwoordige verzorgingsstaat en een zelfredzame participatie-samenleving.

Het christelijk–sociale denken gaat ervan uit dat het goede samenleven niet het werk is van een overheid of van individuen, maar van mensen en maatschappelijke verbanden. Tegen zelfredzaamheid plaatsen wij de notie van samenredzaamheid. Tegen de participatie-samenleving zetten wij de coöperatie maatschappij een maatschappij waarin overheid en samenleving niet tegenover maar naast elkaar staan.

Een prachtig voorbeeld is het ontstaan van de coöperatieve Raiffeisenbank. Als er sprake zou zijn geweest van participatie, dan konden alleen zij met een vermogen deelnemen. Nee er was sprake van coöperatie: ieder legde wat in en samen vormden ze een coöperatie die geld uit kon lenen waardoor bedrijfjes konden worden opgericht en de samenleving ging groeien.

Kijk ook maar eens in deze tijd waarin burgers zich verenigen door het oprichten van een coöperatie voor windenergie.

Ieder mens heeft gaven en talenten. De een deze de andere die. Hierdoor hebben we elkaar nodig de overheid als regisseur en vangnet en de burgers coöperatief samenwerkend om de wereld te bewerken en te bewaren.

Vanuit die gedachte – niet ik voor mij – maar wij samen – wil de fractie van de ChristenUnie haar werk doen in deze gemeente. Coöperatief, betrouwbaar en doordacht.