Volgens het pas verschenen World Happiness Report staat Nederland op de vijfde (van de 147) plaats van de gelukkigste landen in de wereld. Veruit de meeste mensen in dit land leiden een leven waar miljarden mensen wereldwijd alleen maar van kunnen dromen. We leven in een land met een hoge levenskwaliteit, lage corruptie en veel persoonlijke vrijheid. We hebben een sterk sociaal stelsel, waardoor zo veel mogelijk mensen van de welvaart profiteren. Nederlanders geven meer om hun medemensen dan veel andere nationaliteiten. We doneren vaker aan goede doelen dan bijvoorbeeld Duitsers of Belgen, doen meer vrijwilligerswerk en zetten ons in voor vreemdelingen. Aldus het rapport.

De gemeente Hardenberg heeft een lange geschiedenis als het gaat om opvang van vluchtelingen en asielzoekers, waarvan de laatste negen jaar in de Heemserpoort aan de Jachthuisweg in Hardenberg. In onze bijdrage op 18 maart hebben we daarover gezegd dat de start van de opvang aan de Jachthuisweg gekenmerkt werd door gastvrijheid en een zekere onbevangenheid, maar dat we moeten constateren dat die heeft plaatsgemaakt voor onrust, bezorgdheid en grote terughoudendheid. In het Nederlands Dagblad stond afgelopen zaterdag een artikel met de kop “Reeks van hevige protesten tegen azc’s, en die lijken nog te werken ook”. Gelukkig zijn er in onze gemeente, hoewel wij heel wat vinden van de manier waarop bezwaren tegen de zeven te onderzoeken locaties zijn geuit, geen incidenten geweest zoals in Best en Berlicum. Belangrijk woord in de kop is “lijken”. Waar de tegenstanders van opvang ook hier riepen dat het er op z’n minst op lijkt dat “alles toch al besloten is”, zijn er voorstanders van opvang die ons laten weten dat ook wij “gezwicht lijken te zijn” voor de druk van een luidruchtige groep tegenstanders. Geen van beide is het geval.

Bij de voorbereiding van deze bijdrage heb ik de bijdrage van 16 januari 2024 er nog eens bij gepakt. En het is bijzonder spijtig te moeten constateren dat de situatie met betrekking tot opvang een dik jaar later er bepaald niet beter op is geworden. We hebben toen onder andere gezegd dat: “Echte oplossingen voor opvangproblematiek zijn er helaas nog niet, patstellingen, gemakkelijke oneliners en retoriek veelal wel. Feit is dat we in onze gemeente de gevolgen van het landelijk falende migratiebeleid ondervinden.” […]

Ondanks de grote beloften en uitspraken van PVV minister Faber, die het allemaal zou regelen, heeft ze tot dusver precies niets bereikt, tenzij nog meer chaos ook telt als iets dat bereikt is. Een dik jaar geleden hebben we over dat falende beleid opgemerkt dat (ook) de ChristenUnie vindt dat er al aan de grens een eerste onderscheid gemaakt moet worden tussen kansrijke en minder kansrijke aanvragen voor verblijf. En dat de procedure voor aanvragen die minder kansrijk blijken te zijn, gericht moet zijn op snelle en daadwerkelijke terugkeer. Dat wij (ook) vinden dat problemen rond overlast gevende asielzoekers aangepakt moeten worden, bijvoorbeeld door hun asielverzoeken snel af te handelen en hun tijd in de opvang zo kort mogelijk te houden. Dat wij zelfs bereid zouden zijn te accepteren dat migranten die wel terug kunnen maar niet willen, voorafgaand aan hun uitzetting in detentie worden gehouden. Maar de minister heeft kennelijk een andere opdracht gekregen van haar baas.

Nog meer onrust en ellende creëren is gemakkelijker dan serieus aan de slag te gaan om oplossingen voor het migratievraagstuk en de asielketen aan te dragen en daarin op een constructieve manier met gemeenten samen te werken. Wat de minister wil, werkt zo niet meer, zelfs niet in de gemeente Hardenberg en dat geldt voor meerdere gemeenten. Daarom dient de coalitie een motie in, mede ingediend door Samen Gemeente Hardenberg en Doen’22, waarvan het dictum luidt:

“We dragen het college op om: [of verzoeken het college om]

• Bij het ministerie van Asiel en Migratie nadrukkelijk aan te geven dat de gemeente Hardenberg onder de huidige door de minister gestelde voorwaarden, geen mogelijkheid ziet om vluchtelingen en asielzoekers goed en veilig op te vangen.
• De minister aan te sporen de problemen in de asielketen zo snel mogelijk op te lossen.”

Terugkomend op hoe de dingen soms lijken, maar niet zijn. Ondanks wat er, ook in deze raadszaal, over is gesuggereerd, is er ten aanzien van de zeven potentieel geschikte locaties nog niks besloten. Het college heeft de opdracht van de raad uitgevoerd en een voorstel ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. En dat nu voorliggende raadsvoorstel willen wij wijzigen met het amendement dat door de coalitie wordt ingediend en dat wordt mede-ingediend door Samen Gemeente Hardenberg en Doen’22. Het dictum daarvan luidt:

“We besluiten om:

• De punten 2, 3 en 4 van het raadsbesluit “Mogelijke locaties azc voor diepgaand onderzoek” te laten vervallen.
• Aan punt 1 van het raadsvoorstel het volgende toe te voegen: “en daaraan geen vervolg te geven.”

Duidelijk is dat gemeenten die tot dusver hun verantwoordelijkheid in opvang hebben genomen, waaronder gemeente Hardenberg, niet alles op hun schouders kunnen nemen. We zien dat door de omstandigheden, gecombineerd met het gevoel dat andere gemeenten hun verantwoordelijkheid niet of nog steeds niet nemen, de rek uit de welwillendheid en gastvrijheid raakt. Tegelijkertijd vond en vindt de ChristenUnie dat vluchtelingen altijd opgevangen behoren te worden, ook in de gemeente Hardenberg en, mocht dat aan de orde zijn, ook zonder spreidingswet. Maar wel op een manier die bij onze gemeente past. We hebben dat drie weken geleden een “nieuwe Hardenbergse aanpak” genoemd. Hoe dat exact vorm krijgt weten we nog niet. Maar het zou kunnen aansluiten bij wat we daar, wederom al in januari 2024 over hebben gezegd, namelijk: “Wij denken dat meer kleinschalige, lokale opvang beter werkt, voor zowel de asielzoekers als de betrokken gemeente.”

Wat we nu echter zien is dat de minister gemeenten in het keurslijf van grootschalige opvang blijft drukken, zonder oog te hebben voor wat lokaal het beste werkt. Natuurlijk snappen we dat uniform en grootschalig gemakkelijker is. Maar soms worden gemakkelijke koekjes gewoon even niet gebakken. Na alle hectiek en onrust die er al een tijd is en die de afgelopen weken nog eens extra duidelijk werd, zwichten we niet onder druk van twee keer een volle zaal in de Evenementenhal. Wel vinden wij het belangrijk dat we in onze gemeente met elkaar de rust in de situatie en het gesprek hervinden. Daarom zullen wij als ChristenUnie fractie de komende tijd gebruiken om met onze achterban, het maatschappelijk middenveld, de kerken en de samenleving in gesprek te gaan. Om met elkaar na te denken over onze opdracht en hoe we die het beste vorm kunnen geven. Te onderzoeken hoe die zogeheten nieuwe Hardenbergse aanpak eruit zou kunnen zien en wat er vervolgens voor nodig is om dat waar te maken. Daar gaat zeker iets uitkomen en we herhalen wat we daarover drie weken geleden hebben gezegd: “Daarom is het wat ons betreft niet de laatste keer dat opvang van asielzoekers en vluchtelingen in de gemeente Hardenberg op de vergaderagenda van de raad zal staan.” Onze sterke gemeenschappen kunnen dat aan, wij kunnen dat aan.

Dit proces en de beslissingen waar wij ons voor gesteld zagen, waren en zijn voor de ChristenUnie een serieuze worsteling. Onderdeel van onze positie is dat je je naaste niet voor het kiezen hebt, maar dat je de naaste wordt van degene die op je pad wordt geplaatst. En vluchtelingen en asielzoekers zijn daarmee “automatisch” onze naasten geworden. Het dilemma dat dat oplevert, omdat we ook de belangen van onze andere inwoners hebben te behartigen, hebben wij op 18 maart geschetst; dat blijft ingewikkeld en het levert moeilijke afwegingen op. Maar deze raad kennende, zouden we tot een gemeenschappelijke conclusie moeten kunnen komen: over de oorzaken van de asielcrisis, over wat burgerschap werkelijk is en wat alle burgers (waar ze ook vandaan komen) van en in een democratische rechtsstaat mogen verwachten.

In de voorbije weken hebben wij dingen over asielzoekers horen zeggen die in niets te maken hebben met de werkelijkheid en medemenselijkheid en hebben we bijbelteksten horen citeren op een manier waar wij ons en Degene die alle mensen naar Zijn beeld geschapen heeft, niet in herkennen. Feit is dat God al in het oude testament mensen de opdracht geeft goed te zijn voor wees, weduwe en vreemdeling; in één adem. Jezus bouwt daar in het nieuwe testament op voort als hij zegt dat hij alles wat wij voor de “onaanzienlijksten” doen, zich persoonlijk aantrekt. Hij geeft ons daarmee de taak op te staan voor het goede. In januari vorig jaar heb ik vanaf deze plek gezegd dat wij in een volmaakte wereld dit soort debatten nooit zouden hoeven voeren. Wij doen wat in ons vermogen ligt naar eer en geweten te handelen; op hoop van zegen en tegelijkertijd in het besef dat wij daarin helaas niet altijd volledig zullen slagen.