Het Westers christendom beschouwde de Koptische orthodoxen vaak als achtergesteld, maar naargelang de eeuwen verstreken en het idee van een natiestaat opstak, termen als ‘etniciteit’ er steeds meer toe deden en liberale concepten als godsdienstvrijheid ook Egypte bereikten, werd de roep om gelijkheid groter. Deze ideologie werd steeds meer zichtbaar in de missionaire praktijken die we niet kunnen wegdenken uit het Brits gezag in Egypte (19e/20e eeuw) en ook de Kopten ondergingen langzaam een transformatie na een lange periode van stagnatie.

Wanneer de reformatie aan het begin van de 20e eeuw (1919) diens intrede in Egypte doet, verenigen de Kopten zich met de moslimmeerderheid tegen het Britse koloniale regime. ‘Opmerkelijk’, zult u wellicht denken. Immers, de Kopten werden lange tijd als tweederangs burger beschouwd. Toch is hier een duidelijke, tweeledige verklaring voor. Ten eerste was er verderop in India, eveneens een Britse kolonie, een duidelijke tweedracht ontstaan tussen moslims en hindoes door het politiek bestel. Dergelijke tweedracht zou een aanzet zijn tot religieus geweld. Ten tweede richtten de Kopten zich niet op een religieuze verdeling, maar op nationale verbroedering. Het idee van de natiestaat, dat in werking zou treden na het vertrek van de Britten, gaf hen de kans om gelijke rechten op te stellen in een nieuw te vormen grondwet.

Wanneer de eerste Egyptische republiek tot stand komt in 1952, is de hoop groot. Deze wordt echter met de grond gelijk gemaakt door een autoritair regime onder leiding van Gamal Abdel Nasser. Besluiten over de Koptische samenleving werden teruggeschoven naar de Paus aldaar, waardoor de enige overgebleven democratisch gezinde raad van de Kopten machteloos werd. De sociale achterstelling onder Kopten zelf werd daarmee in feite versterkt. Het volgende regime, onder leiding van Sadat, zou een polarisatiebeleid hanteren. Moslims zouden meer dan ooit tegenover Kopten komen te staan en sektarisch geweld bereikte een steeds grotere diepte.

De kwestie van identiteit stak dientengevolge op en daarmee ook het zijn van een minderheid. In tegenstelling tot de geschiedenis zien we hoe de Kopten steeds meer neigen naar een juiste kwalificatie als minderheid. Immers, als minderheid kunnen zij op velerlei manieren aanspraak maken op hun internationaal erkende rechten. Magdi Khalil is één van de Kopten die zich op deze manier geprofileerd heeft en een minderheidsstatus voor staat. Echter, voor het verkrijgen van deze status, is het hebben van gelijke rechten binnen de gehele samenleving een vereiste.

Stap één voor de Kopten op weg naar erkenning en vrijheid is de erkenning van hen als gelijken in de Egyptische maatschappij. Hierna kan er een beroep gedaan worden op hun rechten als minderheid. De geschiedenis laat zien hoe hun aparte status hen altijd benadeeld heeft. Met het oog op de nieuwe regering blijft de kans gemarginaliseerd te blijven aanwezig. De revolutie van 2011 bracht hen tot nu toe net zo weinig als die van 1919. De roep om een eigen wettelijke sub-identiteit van ‘Kopt’, naast ‘Egyptenaar’ is daarom groter dan ooit. Eens dat zij als gelijken in de maatschappij en grondwet behandeld worden, zal er meer stabiliteit ontstaan. Sociale gerechtigheid noem ik dat – was daar nu juist geen revolutie voor?

Anil Kumar
Werkgroep Buitenlandse Zaken PerspectieF, ChristenUnie Jongeren

Eerder verscheen al een nieuwsbericht n.a.v. een persbericht over de kopten, lees hier het artikel.