Gert-Jan Segers begon zijn verhaal met de actuele crisis, wat volgens hem vooral een crisis is van vertrouwen in elkaar en in systemen. Daarnaast is dat wat we willen, niet meer te financiëren. Dit is het ideale moment om ruimte te geven aan de samenleving. Groen van Prinsterer deed het ons voor in de toenmalige crisistijd. De christelijk-sociale visie is daarbij allereerst een samenlevingsvisie, waarbij de overheid een beperkte taak heeft. Maar de voortdurende zorg voor de armen staat daarnaast voorop.

Het kabinet Rutte wil Nederland teruggeven aan de Nederlanders. Dat lijkt vanuit een christelijk-sociale samenlevingsvisie een goed idee. Maar hoe wil het kabinet dat doen? En hoe gaat dit vooral fout op dit moment? Segers gaf het voorbeeld van het persoonsgebonden budget dat nu van Nederlanders wordt afgepakt, waardoor juist de mogelijkheid ontbreekt om als burgers zelf zorg te regelen. De overheid moet geleidelijk kracht aan de samenleving teruggeven, niet via een shocktherapie zoals Rutte soms doet. Daarnaast trekt de overheid zich soms half terug, waardoor veel semi-publieke organisaties ontstaan die zich in een grijs gebied bevinden waar ze met de markt moeten concurreren en waar de overheid niet meer echt grip op heeft.

De christelijk-sociale traditie gaat uit van eigen verantwoordelijkheid, van relaties tussen mensen die zorg dragen voor elkaar, en van een dienstbare overheid. Die traditie moet wel opgepoetst worden. Traditionele verbanden als gezin, school, bedrijf en buurt zijn er nog wel, maar die worden vaak op een andere manier georganiseerd. Er heeft een kaalslag van verbanden plaatsgevonden. De samenleving is nu meer samengesteld uit netwerken.

Het wetenschappelijk instituut wil tot een nieuwe visie op de samenleving komen. Daarbij maakt het al een aantal keuzes. Het kiest voor een hernieuwd vertrouwen in professionals (daardoor vermindering van regels), voor kleinschaligheid en voor de regio. Daardoor kan de overheid zich beperken tot haar kerntaken. Per beleidsterrein moet weer bezien worden wat die kerntaken zijn, en hoeveel er bij markt en samenleving kunnen worden neergelegd.

Peter Ester begon met het noemen van de burger als vierde actor (naast overheid, markt en samenleving). Het gaat om het zoeken naar de balans in de verdelingen van taken tussen deze spelers. Ester is kritisch op de markten en vindt dat moraal en gezond verstand ontbreekt in het economisch systeem. Zie ook www.christenunie.nl.

De hypotheekrenteaftrek is een voorbeeld van een abject systeem dat aanzet tot minimaal aflossen en maximaal lenen, dat nergens anders in de EU bestaat. De Senaatsfractie zet bij het kabinet hard in om het hypotheekstelsel en daarmee de woningmarkt duurzaam te hervormen.

Als het gaat om regeldruk vanuit de overheid moet de ChristenUnie ook kritisch zijn op zichzelf. Hebben we niet te snel een overheidsreflex? Laten we ook naar bedrijven kijken en de initiatieven die zij kunnen nemen om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Banken als ASN en Triodos zijn goede voorbeelden van hoe het in een bankensector die niet meer dienstbaar is naar de samenleving, wel moet. Het is van belang om als overheid, bedrijven, samenleving en burgers te zoeken naar het goede. Dingen gaan niet vaak vanzelf goed, maar wel vaak vanzelf mis. Dat zien we ook met de huidige crises.