Kabinet moet daad bij woord voegen


Trouw, donderdag 23 september 2004

Het beleid van Balkenende-II is niet gericht op eigen verantwoordelijkheid, zoals het kabinet pretendeert, maar op zelfredzaamheid.

Het is goed dat verantwoordelijkheid bij burgers neergelegd wordt. Een gemeenschap die onderling zorgt, met een overheid op afstand als vangnet, in plaats van een centrale overheid die alles van een grote afstand wil regelen, dat klinkt positief.

Waarom dan zoveel verzet? Legt de regering haar beleid niet goed uit? Is het de overgang naar een nieuwe maatschappij die tegenkrachten oplevert? Nee, die dertigduizend demonstranten zijn echt niet allemaal reactionairen die verworven rechten in gevaar zien komen. Burgers hebben door dat dit kabinet met de mond iets belijdt dat ze met daden niet waarmaakt. Het mantra 'eigen verantwoordelijkheid' is een schaamlap voor bezuinigingsdrift. In plaats van het prikkelen van eigen verantwoordelijkheid door individuen en groepen in de samenleving, zijn zwakkere groepen het slachtoffer, zoals chronisch zieken en gehandicapten, ouderen en minima. Zij kunnen de last van de eigen verantwoordelijkheid niet dragen. Het is schrijnend dat mensen geld moeten lenen om de thuiszorg te betalen. Dan hoort de maatschappij in te springen.

Mensen die wel hun eigen verantwoordelijkheid kunnen dragen, zijn dit afgeleerd. Wat echt nodig is, is het bevorderen van sociaal kapitaal: het netwerk van sociale relaties. Zo kan de publieke ruimte zo ingericht worden dat we minder aan het reizen zijn en meer in gesprek. Ook religie is belangrijk. Het is geen ergerniswekkend verschijnsel, maar vervult een belangrijke maatschappelijke functie.

In de troonrede stond vertrouwen centraal. Dat is essentieel voor het herstel van de economie, maar ook voor de leefbaarheid. Mensen moeten kunnen vertrouwen op de overheid. De overheid kan het goede voorbeeld geven door vertrouwen te stellen in werkgevers en werknemers in plaats van alles centraal te willen regelen.

Burgers moeten er op kunnen vertrouwen dat zij kunnen terugvallen op een betrouwbare overheid als zij die nodig hebben. Ondertussen moet de overheid de samenleving weer stimuleren om weer verantwoordelijkheid te nemen. Dat is een juiste ideologische koers, waar ook echt de daad bij het woord gevoegd wordt.

Marcel Benard en Peter de Kluijver leiden het bestuur van de ChristenUnie-jongeren.