door Johannes de Jong

Op 22 januari 2003 worden nieuwe verkiezingen gehouden. Hoe kan de ChristenUnie inhoud geven aan de oproep in de partij om profetisch op te treden. Volgens Johannes de Jong mag de partij niet in een hoekje kruipen.

Twee weken geleden is binnen de ChristenUnie een rapport (Strategische kiezers, nieuwe keuzes) naar buiten gebracht, waarin een profetisch geluid werd bepleit. De koers dient 'duidelijk profetisch' en 'uitgesproken christelijk' te zijn en dat vormt een christelijk-sociaal profiel. In dit profiel zijn medisch-ethische kwesties logisch verbonden met gezinsbeleid, sociaal beleid en ecologisch beleid.

In een commentaar stelde het Friesch Dagblad, dat het debat over waarden en normen door de val van het kabinet op dit moment wordt besmeurd. Dat kan zijn, maar dat betekent niet dat de thema's die aangedragen zijn door een politieke ontwikkeling, er opeens niet meer toe doen. Ze lijken mij eerder belangrijker geworden dan onbelangrijker. Het debat mag dan ook niet afgelopen zijn.

In het debat over waarden en normen kan de ChristenUnie een zelfbewuste plaats innemen. De linkse partijen hebben de vragen hierover nog lang niet beantwoord. Ze hebben het kabinet er weliswaar terecht op gewezen dat milieubeleid en sociaal beleid deel uitmaken van 'waarden en normen'. Maar ze hebben nog niet duidelijk gemaakt wat hun alternatief is, als het gaat om de vragen die in grote delen van de samenleving leven. Hoe zit het met het gezin? Hoe moet het integratiedebat gevoerd worden? Wat komt er terecht van de aanpak van criminaliteit? Links heeft daarin geen nieuwe antwoorden. Een van de Eerste-Kamerleden van GroenLinks, Jos van de Lans, heeft dit tekort ook toegegeven.

Aan de andere kant heeft het kabinet ook een aantal thema's in het regeerakkoord naar voren gebracht. Hameren op de aanpak van criminaliteit, de herwaardering van algemeen aanvaarde ethische beginselen en de noodzaak deze bij allochtonen duidelijk te maken, is ongetwijfeld een goede zaak. Ook de herwaardering van het gezin ten opzichte van het oude emancipatiebeleid en het voorop stellen van aandacht voor elkaar was noodzakelijk.

Eigen positie
De ChristenUnie kan vanuit het nu duidelijk gekozen profiel een eigen positie innemen in dit debat. Inderdaad, normen en waarden zijn belangrijk. En die kunnen niet los gezien worden van een goed gezinsbeleid, het handhaven van die normen op het publieke terrein en het feit dat ze gedeeld moeten worden met allochtonen (indien nodig). Respect voor het leven vertaalt zich in het beschermen van leven en dus andere keuzes op medisch-ethisch terrein. Maar leven staat in relatie met God, naaste en schepping. De ChristenUnie hanteert daarbij een bijbelse visie op God, de naaste en de schepping. Het debat over normen en waarden kan ook niet los worden gezien van sociaal en ecologisch beleid. Daarin is de ChristenUnie uniek met een eigen evenwicht.

De overheid is een borgplaats voor de onderlinge verantwoordelijkheid die wij samen dragen voor de naaste en de schepping. De overheid zoekt gerechtigheid (Psalm 72). Zij is daarin niet sturend (socialistisch), maar begrenzend. Binnen die grenzen moet de samenleving zelf verantwoordelijkheid nemen.

Maar dan moet de overheid ook 'stop' zeggen als ons gedrag ertoe leidt dat de naaste in onze maatschappij overboord valt (sociaal beleid) of dat de schepping vernield wordt (ecologisch beleid). Dit kabinet had voor grenzen op dit terrein weinig oog en was daarom nogal willekeurig over welke normen nu wel of niet door de overheid gehandhaafd moesten worden. Het kwam toch vooral neer op het beschermen van huis en haard. Maar dat is een selectieve benadering van normen en waarden. Structuren als gezin en onderwijs zijn er niet alleen om criminaliteit te voorkomen, maar ook om kinderen de waarde van het leven in al zijn aspecten te leren.

De ChristenUnie is profetisch daar waar ze normen en waarden vertaalt in een beleid waarin concreet wordt omgezien naar de nabije en verre naaste en waarin ze pleit voor het leven in al zijn facetten (medisch-ethische thema's en ecologisch beleid). Ook als dat sommige mensen in de beurs treft omdat ze bijvoorbeeld opeens een kilometerheffing moeten betalen.

Niet anti-CDA
Daarmee is de positie van de ChristenUnie op de kaart gezet. Niet als anti-CDA-partij, maar als een partij die zelfbewust mag zijn. Dan is het je profileren als 'een luis in de pels van het CDA' alleen nodig waar ze het simpelweg niet eens is met het CDA.

De ChristenUnie is er ook niet is ter bevrediging van het geweten van een aantal christenen. De ChristenUnie zou dan vooral deemoedig moeten zijn en het CDA mag dan onverbloemd jagen naar succes. Dit is een geluid dat na de vorige verkiezingen klonk, maar waarvan de ChristenUnie zich niets hoeft aan te trekken.

Een profetische partij mag niet in een hoekje gaan zitten. Semi-intellectualistische debatten waarin de ChristenUnie zou moeten zeggen dat ze eigenlijk overbodig is, zijn ook niet opbouwend. Samen teruggaan naar de kern en de motivatie van de ChristenUnie wel. De ChristenUnie leeft niet uit eigen kracht of uit belangen, maar dankzij gebed. Gebed is wat de ChristenUnie in deze vreemde verkiezingen nodig heeft. Dan is het niet nodig bang te zijn en evenmin met valse bescheidenheid in een hoekje te gaan zitten. Vanuit de kracht van het gebed kan een zelfbewuste ChristenUnie het debat over de ethiek voortzetten.

Johannes de Jong is actief binnen de ChristenUnie en PerspectieF en schrijft dit artikel op persoonlijke titel

©Nederlands Dagblad