Als christen zit ik momenteel in een spagaat. Solidariteit gaat hand in hand met naastenliefde en is dus een wezenlijk onderdeel van mijn geloof. Ook is het om geopolitieke redenen juist nu belangrijk dat de Europese Unie (EU) eenheid uitstraalt: de Verenigde Staten spelen immers liever solo en daarnaast komen landen met heel andere waarden op als wereldmacht.  

Solidariteit is ook een sleutelbegrip voor de EU. De Europese solidariteit vormt dan ook het bestaansrecht van de EU. Door recente – en minder recente – gebeurtenissen in de Europese Unie vraag ik me echter steeds vaker af hoe ver Europese solidariteit hoort te gaan. Enerzijds vind ik dat het onze plicht is om landen te helpen wanneer we dat kunnen, maar aan de andere kant zit er ook een grens aan saamhorigheid. En die grens is vaak het meest zichtbaar in tijden van crisis.  

Door de coronacrisis laaien oude debatten weer op: van het Europees minimumloon tot het toelaten van Eurobonds (of coronabonds). Nederland is op beide onderwerpen terughoudend en vooral door het Nederlandse standpunt rondom coronabonds werden we al snel beschuldigd door meerdere EU-regeringsleiders dat we niet solidair zijn. Zo zei de Franse president Macron dat gebrek aan solidariteit de toekomst van de EU wel eens kon riskeren.  

Die bal ga ik terugkaatsen: alle EU-lidstaten denken aan hun zelfbelang, ook Frankrijk. Dat moet niet als een verrassing komen voor de Fransen, want het was Frankrijk dat tijdens het pulsvisserijdebat verre van meegaand was. Bovendien houdt Frankrijk al decennialang vol dat het Europees Parlement elke maand naar Straatsburg moet verhuizen, al is het algemeen bekend dat de achterliggende reden hiervoor is om hun eigen staatskas te spekken. Te veel van dit soort praktijken, waarin er geen compromis gevonden wordt en er te veel zelfbelang in het spel is, is inderdaad gevaarlijk voor de toekomst van de EU. Daarin geef ik de Franse president gelijk en hoop dat hij inziet dat zijn eigen waarschuwing ook voor Frankrijk geldt.  

Solidariteit waarbij verwacht wordt dat iedere lidstaat zichzelf volledig wegcijfert is onhaalbaar, maar het streven naar Europese solidariteit is dat zeker niet. Dit zagen we bijvoorbeeld bij de financiële crisis, waardoor er nu een Europees instrument bestaat dat als financieel noodfonds werkt door middel van leningen met bepaalde voorwaarden (het Europese Stabiliteitsmechanisme). Hier is een balans te zien tussen solidariteit en zelfbelang, want het hoort de financiële stabiliteit van de gehele EU te bewaken. Ook in deze crisis moeten we op zoek naar een balans tussen solidariteit en zelfbelang. Europese solidariteit is geen eenrichtingsverkeer. 

Johanna Kramer
o Was kandidaat Europarlementariër CU-SGP in 2019.
o Werkt in het Europees Parlement als beleidsmedewerker visserij en milieu.  

Gepubliceerd in het ND op 12 mei 2020 : https://www.nd.nl/opinie/opinie/971544/solidariteit-in-europa-vraagt-om-balans