Bijdrage debat Algemene Financiële Beschouwingen 2006

woensdag 05 oktober 2005 13:48

André Rouvoet: 
 
Zo langzamerhand raken we eraan gewend, om onder een ongunstig economisch gesternte te debatteren over de economische staat van het land. Daarbij raken we er ook aan gewend dat het kabinet steeds reeds licht aan het eind van de tunnel ontwaart. En toegegeven, deze keer zijn ze niet de enigen die dat licht ontwaren, maar onzeker blijft hoe licht het wordt. Hier kom ik nog op terug.
 
Economische ontwikkeling
De terugval in economische groei in 2005 is opmerkelijk; deze is niet alleen toe te schrijven aan een wereldwijde groeivertraging, maar ook aan een ongunstige ontwikkeling van het reëel beschikbare gezinsinkomen. Is dit geen aanwijzing dat het kabinetsbeleid op korte termijn slecht uitpakt?!
 
Hiermee in nauw verband staat dat het kabinet de afgelopen jaren - en nog steeds - een behoorlijk procyclisch beleid gevoerd heeft. En inderdaad, de afgelopen jaren was er niet geheel te ontkomen aan procyclische ingrepen teneinde de overheidsfinanciën niet gierend uit de hand te laten lopen; toch zou er meer nadruk op een anticyclisch financieel beleid moeten liggen wat de ChristenUnie betreft.
 
De begrote rijksuitgaven stijgen in één jaar behoorlijk; het CPB typeert het beleid dan ook als licht expansief[1]. Ook de Raad van State legt hier de vinger bij en stelt verder, in navolging van de OESO en het CPB dat er een lagere structurele economische groei op middellange termijn is te verwachten. Dit zal ontegenzeggelijk invloed hebben op de omvang van de collectieve uitgaven. Meer nog dan voorheen wordt het hebben van overschotten op het overheidsbudget in tijden van economische opgang van belang. Ik verneem in dit kader graag de visie van de minister op de functie van het overheidsbudget in een beweeglijke conjunctuur en dan met name met het oog op het verwachte conjuncturele herstel in 2006[2].

Groeiraming
De hogere groeiraming waarop het kabinet zijn beleid baseert - en eerlijk is eerlijk; mijn fractie ook zijn tegenbegroting, maar dat is dan ook volgens de spelregels van het CPB - komt tot stand temidden van zeer veel onzekerheden met betrekking tot de groei van de wereldeconomie en daarmee voor de groei van de Nederlandse economie, die immers zeer open is. Onzekere factoren die grote impact hebben op de economische groei zijn de olieprijs, de dollarkoers, de kapitaalmarktrentes en daarbij natuurlijk de dreiging van terreur.

Het CPB verwachtte in het voorjaar nog een groei van 1,7%; nu van 2,5% bij een olieprijs van $ 50. Waarop is die stijging gebaseerd? Welke feiten liggen er onder de stijging van de prognose?
En, hoe reëel is een olieprijs voor 2006 van $ 50, terwijl die nu al weken boven de $ 65 (nu op $ 66) ligt en er nauwelijks rek zit in de wereldwijde productiecapaciteit? Het CPB geeft zelf trouwens aan dat bij een olieprijs van $ 65 per vat de groei van het BBP zal terugvallen met 0,6% tot 1.9%; ook de werkgelegenheid zal iets dalen, de inflatie[3] stijgt en vooral de investeringen door bedrijven zullen flink omlaag gaan[4]. Ook het IMF kwam vorige week juist met een naar beneden bijgestelde groeiprognose voor de Eurozone! Graag reactie van de minister op de verschillende (meer feitelijke) vragen.
 
Als ik het beleid van het kabinet terugkijkend en vooruitkijkend op me laat inwerken, bekruipt me een enigszins onaangenaam gevoel en krijg ik twijfels bij de consistentie van het verhaal. Doet het kabinet niet te lichtzinnig over de groeiraming? Is het zuur de afgelopen jaren te veel aangedikt, of wordt het zoet nu te veel opgepept en plukken we de wrange vruchten later?! Jaagt het kabinet met dit misschien wel onbezonnen optimisme de looneisen niet op en krijgt het beleid van loonmatiging hiermee niet een gevoelige knauw? Het lijkt erop dat het kabinet in deze miljoenennota zijn eigen verhaal onderuit haalt in vergelijking met de miljoenennota’s van de afgelopen jaren. Dit is een zeer relevant punt, niet alleen met het oog op de overheidsfinanciën, maar zeker ook gezien het alom beleefde gebrek aan vertrouwen.
Hypotheekrenteaftrek[5]
En als het kabinet toch gelijk heeft met haar groeiraming, is het dan niet de hoogste tijd om door te pakken met hervormingen, te beginnen met de hypotheekrenteaftrek, zoals de Raad van State adviseert?!
 
Ik kan het niet laten om hier nog eens in het bijzonder de vinger bij te leggen. De hypotheekrenteaftrek[6] omvatte in 2003 23¾ mld. euro, hetgeen een budgettaire derving van ca. 10½ mld. euro met zich meebracht. Weliswaar is de netto-inkomstenderving een stuk lager door het huurwaardeforfait en de ozb, maar we hebben het nog altijd over een netto-inkomstenderving van bijna 5 mld. euro. Op zich is met een budgettaire derving niet zo veel mis, als het maar een goed doel dient. De spannende vraag is hier: is dat het geval? We kennen minister Zalm als een nuchtere en rationele minister; wil hij in alle eerlijkheid en helderheid hier zijn licht eens over laten schijnen en daarbij ingaan op de adviezen van de REA en de Raad van State? En wil hij daarbij verdergaan dan alleen te wijzen op wat er de afgelopen jaren reeds is gebeurd op dit vlak, zoals hij doet in de schriftelijke reactie op het advies van de Raad van State, want dan houdt hij onvoldoende rekening met de sterk gestegen omvang van de hypotheekrenteaftrek het afgelopen decennium en met de gevolgen van een eventuele rentestijging. De minister draait tot nu toe om de hete brij heen!

Fonds Economische Structuurversterking
In januari dreigt de gebruikelijke rondedans rondom de bestedingen van de FES-gelden weer als vanouds te beginnen. Toegegeven, aan die rondedans doen we als Kamer hartstochtelijk mee. Maar dat moet en kan anders. Ik roep u in herinnering dat nog niet zo lang geleden in dit huis de 2e aanbeveling van de TCI met een grote meerderheid is aangenomen[7]. Het zou mijn fractie deugd doen om bij monde van deze minister de toezegging te krijgen dat we geen FES-ronde op de oude manier meer krijgen.

Revisie Nationale Rekeningen
Bij de revisie van de Nationale Rekeningen[8] zijn een aantal opvallende zaken aan het licht gekomen. Zo is de productiviteitsgroei in de marktsector sterker geweest dan tot nu toe aangenomen; ook opvallend is dat de consumptieve bestedingen in 2003 en 2004 hoger zijn geweest dan het beschikbaar inkomen en dat er dus sprake was van een negatieve individuele spaarquote. Oftewel, de consument had de afgelopen jaren gezien het beschikbare inkomen helemaal niet de hand op de knip!

De revisie brengt ook een hogere afdracht aan de EU met zich mee. Hoe gaan andere landen eigenlijk om met een revisie en een eventueel daaruit voortvloeiende afdracht aan de EU? Zijn we niet het braafste jongetje van de klas? Tijdens de APB heb ik hier ook reeds over gesproken en hoe juist het allemaal ook berekend kan zijn, een onaangenaam gevoel bekruipt mij bij een zo hoge extra afdracht.

Lokale overheden
Graag de visie van de minister op het als maar oplopende EMU-tekort van de lokale overheid. Volgens het CPB[9] kan deze situatie zich ook in de komende jaren blijvend blijven voordoen. Tel daarbij de Wet Werk en Bijstand, de nieuwe WMO en de door het kabinet voorgenomen afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB op, waardoor de financiële bewegingsvrijheid van gemeenten aanzienlijk afneemt; en het is een ieder volstrekt duidelijk dat de toekomst van de financiën voor lokale overheden hoogst onzeker is. Daarom graag reactie.

Groeien in Vertrouwen
In onze tegenbegroting schuiven we op een relatief beperkte manier met geld. Toch zijn met beperkte ingrepen rechtvaardiger uitkomsten te genereren. Met name de koopkrachteffecten van het kabinetsbeleid[10] laten een zeer eenzijdig beeld zien; dan zijn onze koopkrachteffecten een stuk evenwichtiger.
 
Een ander voornaam punt in onze tegenbegroting is het verlichten van de lasten voor werkgevers en daaraan gekoppeld het tegengaan van de jeugdwerkloosheid (JOEP). Tijdens de APB is de premier al even op onze voorstellen ingegaan. Ik wil graag van deze minister horen, waarom loonkostensubsidies wat hem betreft niet werken en of hij zich daarbij rekenschap wil geven van de veranderde arbeidsmarktomstandigheden in vergelijking met b.v. 5 jaar geleden. We hebben immers allemaal op het netvlies dat oudere jongeren van pak en beet ’19 jaar jong’ bij supermarkten moeilijk aan de bak komen, omdat ze ‘te duur’ zijn!
 
Tijdens de APB heb ik reeds een pleidooi gehouden voor het scheppen van aanmoedigende randvoorwaarden met als doel dat eigen verantwoordelijkheden worden ingevuld. In onze tegenbegroting maken we dit onder andere concreet door de zogenaamde maecenasregeling, ofwel het fiscaal ruimer faciliteren van giften en investeringen door particulieren in goede doelen. Analoog aan het spaarloon stellen we de spaargift voor, een vrijwillige inhouding op het brutoloon van € 2,50 per maand. In onderling overleg tussen werkgever en werknemers kan aan het einde van het jaar bepaald worden welk goed doel van de opbrengst profiteert. Ter dekking kan gesneden worden in subsidies. Ik ben benieuwd naar een reactie van de minister op dit voorstel.
 
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
 
[1] MEV 2006. p. 26.
[2] De begrote rijksuitgaven stijgen in één jaar met 7,9% van 136 naar 146,7 mld. euro; de RvS stelt deze kwestie ook aan de orde, waarop Zalm reageert dat de conjunctuur in 2006 nog steeds een negatief effect heeft op het saldo.
[3] MEV 2006, p. 96.
[4] MEV 2006, p. 20.
[5] N.a.v. de uitgebrachte adviezen van de Raad van State en van de Raad van Economisch Adviseurs.
[6] MEV 2006, p. 144.
[7] Kamerstuk 29 283, nr. 6; aanbeveling 8.1.2.
[8] MEV 2006, p. 22, 90, 123, 133 en miljoenennota, p. 66, box 4.2.1 en p. 80 en 81.
[9] MEV 2006, p. 147.
[10] MEV 2006, p. 118 en tab. 4.7, p. 122: alleenstaande minimumuitkeringsgerechtigden gaan er 0% op vooruit in koopkracht. Daarbij moet naast de normale spreiding (zie fig. 4.7, p. 120) ernstig rekening worden gehouden met een daling van de koopkracht met 0,5% voor minimumuitkeringsgerechtigden met kwijtschelding van de OZB voor gebruikers; zij profiteren namelijk niet van de afschaffing. Ontoelaatbaar, alleen al omdat zij in 2005 ook al de hardste klappen hebben opgevangen in termen van koopkrachtverlies (-2%, zie tab. 4.7).
Labels
Bijdragen

« Terug

Reacties op 'Bijdrage debat Algemene Financiële Beschouwingen 2006'

Geen berichten gevonden

Log in om te kunnen reageren op nieuwsberichten.

Archief > 2005 > oktober