Datum:           29 september 2016

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Binnen twee jaar heeft de internationale coalitie ISIS flink weten terug te dringen. We hebben gisteren van de Commandant der Strijdkrachten de percentages gehoord: in Irak is ISIS 50% teruggedrongen en in Syrië 20%. Daar hebben onze Nederlandse strijdkrachten een belangrijk aandeel in gehad, zowel wat de training betreft als wat de F-16-bijdrage betreft. Vanuit hier spreek ik mijn respect uit voor de inzet van de Nederlandse troepen, via de Minister richting de mensen die een en ander op de grond hebben uitgevoerd. Ik heb grote waardering en respect voor deze mensen.

Uit de kranten en uit de beelden – soms komen er ook geluiden naar buiten uit de gebieden die ISIS bezet – blijkt dat het één grote gevangenis is. Er heerst grote angst dat bijvoorbeeld je huis wordt binnengevallen om te kijken of er telefoontjes zijn. Buiten dat zien we dat het terreurbewind ook in andere gebieden minderheden bedreigt. Denk aan christenen, jezidi’s en Turkmenen op de Ninevévlakte.

Ik kom op het aandeel van Rusland. Collega’s zijn er ook al op ingegaan. De gruwelijke bombardementen op Aleppo hebben niets meer met het uitschakelen van een vijand te maken. Er worden gewoon oorlogsmisdaden gepleegd, zoals onlangs ook expliciet is gezegd in de VN-Veiligheidsraad. Deze bommen zijn zeer destructief. Ze kunnen hele militaire installaties platleggen, maar worden gebruikt om burgers te bombarderen, huizen plat te leggen en vele mensen om het leven te brengen. In navolging van mijn collega’s vraag ik welke internationale mogelijkheden er zijn om Rusland op te roepen om te stoppen met deze vreselijke bombardementen. Frankrijk, Engeland en Amerika hebben dit natuurlijk ook al gedaan. Ik weet dat de marges beperkt zijn, maar er moet meer kunnen dan op dit moment, met die gruwelijke bombardementen die gaande zijn.

Dan kom ik op de acties die Turkije uitvoert tegen de Syrische Koerden. We hebben hierover eerder gesproken. De Syrische Koerden zijn de bondgenoten van het Westen, van Amerika en andere landen. Ik dank de Minister voor zijn steun en voor het uitvoeren van de motie die eerder breed door de Kamer is aangenomen, over mogelijkheden om de Syrian Democratic Forces en de Syrian Democratic Council te ondersteunen. Ik begrijp uit de briefing van gisteren dat dit gebeurt via Track II, het onderhandelingstraject. De motie had ook een tweede deel. Er is de regering ook gevraagd om te bekijken wat de mogelijkheden zijn om steun te leveren aan de gebieden die bevrijd zijn van ISIS, in het noordoosten van Syrië. Wat kan Nederland op dat punt doen?

Collega Servaes is al ingegaan op de leveranties aan onze trainers in Irak, materieel dat de peshmerga’s hard hebben. Het gaat om radio’s en IED-scanners (Improvised Explosive Device). Ik prijs de openheid in de brief die we, ik meen, op 18 augustus hebben gekregen. Hierin wordt openlijk erkend dat materialen verdwenen zijn van de airport in Istanbul, dat materialen geleverd zijn maar niet goedgekeurd zijn en dus teruggestuurd moeten worden. Ondertussen zitten de moedige peshmerga’s wel zonder het materieel waarmee ze mensenlevens kunnen redden. Een en ander is nu een maand opgeschoven. Dit speelt echter alweer bijna een jaar, als je uitgaat van de eerste aanvraag van die leveranties. Wanneer kunnen we ervan uitgaan dat die belangrijke radio’s en IED-scanners ter plekke zullen aankomen?

Ik ga over naar Irak. Ik heb de minderheden in de Ninevévlakte al genoemd. Kan de regering erkennen dat daar echt genocide heeft plaatsgevonden op die minderheden, onder wie de christenen? Wat gebeurt er op dit moment met het ondersteunen van die mensen die terug willen naar de bevrijde dorpen? Ik heb het gisteren in de briefing ook aan de orde gesteld. Ik heb begrepen dat alleen voor het opbouwen van Sinjar al heel veel geld nodig is. Hoewel andere dorpen misschien niet zo beschadigd zijn, durven mensen toch niet terug. Is de Minister bereid om daarnaar te kijken? Misschien kunnen mensenrechtenmonitors meegaan met de terugkerende vluchtelingen. Wat kan Nederland doen om mensen terug te laten keren naar hun oorspronkelijke dorpen?

Dan heb ik nog twee vragen over de invulling van de missie. Er schijnt nog onduidelijkheid te zijn over de «advise & assist»-trainingen door de special forces. Wanneer worden die zaken ingevuld?

Ik heb begrepen dat het nog zeer de vraag is of onze F-16’s in de tweede helft van het volgende jaar weer beschikbaar zullen zijn. Ik hoor graag van de Minister van Defensie wat de mogelijkheden zijn. Het zou toch van de gekke zijn als we volgend jaar niet in staat zijn om op zijn minst twee of vier F-16’s in te zetten, mocht dat nodig zijn volgens de coalitie?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl